Una tantossada ensolelhada ...

Uei vos escrive dau pargue dau Peyrou. Siam dimenge 26 de febrier. Aqueste matin quora me desrevelhère me pensère qu'aqueste jorn seriá porrit coma aqueu que passèt e aqueu que passarà. Mai me trompère, e sabètz perqué? Perqué quora dubriguère leis uelhs un rai de soleu me venguèt. Un bocin de lutz e lo sorire nasquèt. Decidiguère donca de pas passar un jorn de mai dins mon liech mai d'anar veire aqueste soleu naiscènt, que fa nàisser amb eu l'enveja de viure.

E me vaquí dempuei una ora assetada sus una pelosa desgarnida, au mitan de gents que coma ieu son venguts cercar aquesta enveja de viure, e mai subretot aqueste sentiment de libertat. Comprendrai jamais perqué o coma lo soleu pòu aver aqueste efiech sus nautres. Sabètz, dins la fin de l'ivèrn, quora la prima accepta de mostrar lo bot de son nas, que l'èr se fa doç, que lo soleu comença de rescaufar la tèrra. Siáu segur que coneissètz aqueste sentiment, que monta en vos sabètz pas coma. Lo soleu se mostra e ja vesètz la mar se desenhar davant vòstreis uelhs, sentissètz l'odor dei flors, e dins vòstre cap ja lo vòstre esperit s'envòla vers de país desconeguts qu'en sòm vos agradariá de visitar. Puei aqueste sentiment de libertat, que ren vos podrà arrestar, que la tèrra vos apartenc. 

Me fau vos presentar lei gents que partejan aqueste moment de libertat. D'en primier, aqueste òme que pren son plaser leis artelhs caressants l'èrba tot en lisènt un libre, coma ieu, capita pas de se concentrar, son esperit vodriá ja se passejar endacòm mai. Puei i a aquestei joves alongats dins l'èrba que prenon son plaser a agachar lei filhas que lo soleu en rendut mai bèlas. Pasmens l'endrech es calme, de còp que i a esbrandat per de grops que rison e que respiran lo bonur, per lei bruchs de bolas que tòcan lo sou, lançadas per quauquei jogaires de petanca dau dimenge ò meme encara per de toristas qu'aiman se prene en fòto davant Napolèon.

òc lo païsatge que m'environa respira la joïa, e voliáu partejar amb vautre la patz d'aquest instants. 

Que la prima sache faire viure en vos de projècte que lo vent emportarà luenh. 

Amistat

La granhota

Una passejda dins Mistral ...

L'autre jorn dins un cors de lenga aprenguère un mòt novèu "res". Normalament es pas un mòt que s'emplega en provençau, mai que s'emplega en lengadocian per dire "rien". Pasmens descobriguère aqueste mòt dins un diccionari provençau. Ere perplèxa! Pausère donca la question a mèstre F. e me diguèt que "res" en provençau voliá dire parier que "degun". E d'aquí me diguèt qu'existiá una expression en Provença qu'es : " I a ren ni res", auretz totes comprès sa significacion. Me siàu donca dich té! que i a coma expression en provença? E per vautres aprofondiguère ma reflexion.

Sosquère primier ais expressions de la quina que conèisse. Vau vos en faire una pichòta tièra:

1 - lo primier de mil

8 - la cogorda

11 - lei cambas de la mameta ò en cò ieu lei cambas de ginèta

14 - l'òme fòrt

22 - son aquí

44 - "caracacà"

51 - lo pastagàs

88 - lei doas cogordas

89 - la mameta

90 - lo papet

Vaquí per la quina. Bon me desencusaretz mai ai pas lo temps de cercar mai en prigonditat la significacion de totei lei chifras ni mai de cercar lei chifras que me mancan. Mai podètz trobar mai de detalhs sus lo siti http://www.agendadeslotos.com/numeros.php ò sus http://www.bingofr.com/loto-bingo/les-expressions-au-loto-bingo/. Sachent que de segur cada vilatjòt a seis expressions e que son pas totei coneigudas.

Bon passèm a quicòm mai. Après aver pensat au loto me demandère quineis expressions podián ben existir en Provença. E monte trobar la responsa a ma question? Cu s'èra ja pausada la question? Es Frederic Mistral de segur. Cabussère donca dins aquesta òbra giganta qu'es lo TDF e cerquère de provèrbis. Mai imaginatz lo nombre de provèrbis que podèm trobar dins aquesta obrassa. Decidiguère donca de cercar quauquei provèrbi a la babalà. Vos en causiguère quauqueis uns que m'agradèron ò que me pausèron question. Vos lei ai metuts dins de grops difèrents.

Vau començar per aquelei que coneissiáu ja :

- un òme n'en vau ben un autre.

- es pas d'òr tot çò que luse.

- quand l'aurelha vos sibla, parlan de vosautre : s'es la drecha, parlan ben; s'es la gaucha, parlan mau.

Après i a aquelei que comprene totjorn pas :

- Provençau, manja tei figas sens sau.

- A l'òme dona ta filha e non a camp ni a viga.

- Coratjós coma l'òr.

- lo liech es una bona causa, quand non pòu dormir, iè repausa.

- una revirada vau mai qu'una repausada.

Puei i a aquelei que podèm ausir de la boca dei papets :

- l'òci consuma e lo trabalh conserva. (òci = oisiveté)

- òr es òr, mai lo blat es tresòr.

- òrdi de febrier emplis lo granier. (òrdi = orge)

- Quand l'ase vòu pas beure, avetz beu siblar.

N'i a una amb la quala siáu pas tant d'acòrdi qu'aquò:

- ombra d'òme vòu cent femnas.

Mai i a aquelei amb lei qualas siáu completament d'acòrdi :

- òme d'argènt, òme de ren.

- Après tres jorns de fèsta fau un jorn de repaus.

Puei fin finala i a leis autrei, que coneissiáu pas mai que ne'n pense ren :

- Tot provèrbi es pas menteire.

- Grossier coma un pan d'òrdi.

- Ai paures tot iè manca, la pòrta emai la tanco.

- Que non pòu èsser violonaire, que siegue siblaire.

- Mau de camba vòu repaus.

Vaquí çò que trobère. Mai coma vos lo diguère ai pas tot trobat. Mai s'aquò vos interessa podètz totjorn telecargar sus http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k74854/f2.image lo TDF.

Mai tanben s'aqueste subjècte vos interessa podètz trobar un libre que se sona Proverbes et dictons de la langue d'oc de Pierre Trinquier ais edicions Presses du Languedoc.

En esperant que lo subjècte de la setmana vos interessèt, vos dise a la setmana que ven.

Un pauc de literatura ...

Ai! ai! malancounié, grinour di causo visto, antan, dins la jouinesso! Pèr grand,
pèr bèu que fugue lou païsage couneigu, quand voulèn lou revèire, quand voulèn ié
tourna, sèmpre, sèmpre ié manco quaucun o quaucarèn!
Quau me rendra lou chale, l’emparadisamen de moun amo ignourènto, quand, talo
qu’uno flour, se durbié touto novo i cansoun, i sourneto, i coumplancho, i fablèu, que ma
maire en fielant, iéu amata sus si geinoui, me disié, me cantavo en douço lengo de
Prouvènço: lou Pater de Calèndo, Marìo-Madaleno la pauro pecairis, lou Mòssi de
Marsiho, la Pourqueireto, lou Marrit Riche, e tant d’àutri recit e legèndo e cresènço de
nosto raço prouvençalo, que bressoulèron moun jouine age d’un balans de pantai e
d’esmougudo pouësìo! Après lou la de soun nourri, m’abarissié, la santo femo, ansin
emé lou mèu di tradicioun e dóu bon Diéu.
Vuei, em’ aquéu sistèmo estrechan e brutau que vòu plus teni comte dis alo de
l’enfanço, dis istint angelen de l’imaginacioun neissènto, de soun besoun de meraviho,
que fai li sant e lis eros e li pouèto e lis artisto, à l’enfantoun, vuei, entre naisse, emé la
sciènci nuso e cruso vous i’entre-secon amo e cor... Eh! pàuri tantalòri! emé l’age e
l’escolo, e subre-tout l’escolo de la vido vidanto, s’apren bèn que trop lèu la verita
escasso, e la desilusioun analitico, scientifico, de tout ço que nous encantè.
Se, à vint o trento an, quand l’amour nous pessugo pèr uno bello chato
poumpouso de jouinesso, quauque fachous anatoumisto venié nous parla coume eiçò:
“ Vos saupre lou verai d’aquelo creaturo que te fai tant de gau? Se la car ié toumbavo,
veiriés uno mort-peleto! ”Cresès pas que subran lou mandarian rascla de bouto?

Frederic Mistral (Memori e raconte)

Reaccion...

L'autre jorn siam anats veire una conferéncia (animada)de Claudi Alranq e i a una frasa que m'a pertocada. "Eriam d'occitans, an fach de nautres d'indians", non pas aquela, mema s'es verai qu'es prigonda e que i podèm soscar prigondament. Es una autra, qu'es rai mens "classa" e mai qu'a quand mema de sens. De tot biais quau podriá dire que Claudi Alranq ditz de causas sens sens?! Bon e donca aquesta frasa es: "Perquè s'entrevar de trobar de novèus escrivans alara que n'avèm a bodre esconduts dins de cartons?". E ben maugrat lo fach que vene de dire que totei lei paraulas de Claudi Alranq son sensadas, per ieu aquí s'engana.

D'efiech, me pense qu'es mai urgent de trobar de escrivans novèus. Es pas per dire que çò qu'es estat escrich abans es pas bòn ò pas util, mai es perquè me pense que la creacion culturala es çò que rend una lenga vidanta. Se capitam de motivar de gens, joves, ò mens joves tanben, d'escriure en occitan, e donca pensar en occitan, la lenga vendrà mai valorisada per la societat.
Donca de segur que çò que i a dins lei cartons es important, e qu'es bòn. Podèm pas renegar çò que faguèron nòstrei rèires, perquè son elei, en quauque sòrta, leis iniciators de la nòstra cultura d'ara.

E pasmens pense que podèm pas demorar dins lei sovenirs. Devèm avançar cap a l'avenidor e cap a la modernitat per poder ancorar la nòstra lenga e la nòstra cultura dins la societat d'uèi.
Perquè per ieu, per que la lenga occitana demòre viva, la fau ancorar dins leis esperits dei gents, dins lei mors. E per faire aquò nos devèm adaptar a aquestei mors, per aquò nos fau tornar crear de causas nòvas "dins lo vent". Aquesta adaptacion passa d'en primier per la creacion a mon vejaire. E dins la creacion parle tant d'escritura coma de teatre ò de musica.

Vaquí mei pensadissas de la setmana. Es verai qu'ai pas la costuma de desvolopar aquestei genres de subjècte mai me pense qu'en aquesta annada 2012 vau ensajar de dintrar dins aquestei subjèctes de reflexion que tròbe utils e importants. Vos farai donca partejar mei reflexions.

Abans de vos daissar vos gramercege per vòstra fidelitat de lectura, e subretot tu polida jogairitz d'Autbois.

Nové...

Vaquì que Nové es passat mai me fau vos lo contar. Comencèt quora la polida Aliça venguèt a l'ostau per passar quauquei jorns ensèms. Aneriam passejar dins lo polit Avinhon, amb sei polidas iluminacions, son mercat de Nové, sa grèpia e sei passejaires dau dimenge. Iè vouguère mostrar lo polit palais dau Roure. Aguerèm d'astre! Rescontrerèm un òme que nos expliquèt totei lei personatges de la grèpia. Mai estranh... I troberiam de santons pas costumiers. Primier avèm trobat Alfonsa Daudet, Mossur Seguin amb sa cabra, puèi escondut au mitan de totei leis autres lo Frederic Mistral acompanhat de Mirelha e Vincent. Mistral sariá una compausanta simbolica de Provença tant coma la lavanda o l'olivier? De soscar.

Mai aviá pas sonque la grèpia, i aviá tanben una taula dreisada amb dessus lei coneiguts tretze dessèrts de Provença. Mai coma tota tradicion i a de causas que comprenèm pas. Per exemple: que fa lo melon dins lei tretze desserts? Es pas una frucha de sason, se? E ben pausère la question per vos. Volètz saupre la responsa? Vos la vau dire. En fach a l'epòca i aviá una mena de melon que durava fins a l'ivèrn, mai desapareguèt. Donca quora aquela mena desapareguèt trobèron un autre biais d'aver de melon fins a Nové. Avián una tecnica de conservacion tarrible. En fach prenián lo melon e lo metián dins una boita plena de blat e la tancavan. Metián la boita dins lo granier e coma aquò lo melon teniá fins a Nové. Eran pas con lei rèires! Ieu siáu totjorn espantada d'aprener de causas coma aquò. Me dise que ara tota nòstra tecnologia es pas ren a costat deis invencions de nòstrei rèires. Mai bòn es pas l'endrech per mei pensadissas anticapitalistas.

Puèi contunheriam nòstra passejada. E rescontreriam l'usurpator d'identitat, lo messorguier en potença... Lo papà Nové. Comprendrai pas jamais coma lei pichòts fan per crèire a aquò. Mai ço que me fa lo mai rire es de vèire lei produch derivats d'aquest paire novè. Benlèu qu'es tanben la crisi per eu mai d'aqui a se metre au parachuta, a la musica o autre!

E òc Novè es pas tot bèu mai pensatz pas qu'aquesta passejada siague un marrit sovenir perquè la magia de novè opèra totjorn.
Vos daisse sus aqueu polit sovenir e vos done rendètz-vos lèu per un subjècte mai d'actualitat.

P.S: Bona annada ben granada e ben acompanhada, coma se ditz en Provença.

Amic fidèu ...

Pense que  totei d'entre vos an agut un amic fidèu, que faguèretz patir de tota mena possibla mai qu'es totjorn amb vos, que vautrei aima maugrat tot. Ieu tanben n'ai un, un amic dei grands. Ieu tanben lo faguère patir, lo mosseguère, lo getère de totei leis endrechs possibles. Mai es totjorn amb ieu, e maugrat tot pense que m'aima totjorn. Polit esper!

Puei, quin imatge plus bèu que de se dire que i a totjorn agut quauqu'un amb nos, dempuei la debuta, dempuei lo primier instant. Ieu l'aime mon amic e es per aquò que lo vos vau presentar. Mon amic es .....

DOUDOU =)

 

E òc vos vau parlar de mon grand amic "doudou". L'ai dempuei qu'acceptère de començar a respirar après aver acceptat de sortir dau sen de ma maire. Donca lo 5 de mai de 1992, e òc fa ja dètz-e-nou ans que lo mene d'en pertot. Mai, mèfi, es pas quin doudou que siá, es LO "doudou". E faguèt de causas dins sa vida que podètz pas imaginar. Mèfi leis uelhs vos vau mostrar...

 

Un bèu jorn, mon doudou me diguèt que voliá faire un viatge grand e qu'un jorn tornariá. Comencèt per prene lo trin. E vaquí çò que faguèt : d'en primier se faguèt d'amics amb quau aguèt l'idèa de raubar l'aucèu d'aur. Imaginatz la resulta. 

 

Puei amb seis amics se metèron au rugbi e aprenguèron lo HAKA. Per lo primier còp èra una reussita.

 

Puei se faguèt reconéisser per un agent de film e tornèt son primier film, bon en negre e blanc perquèecomença de datar.

Malurosament comencèt de se prene pas par una mèrda, prenguèt la tèsta gròssa qué. E aguère pas de nòvas pendent un moment. 

 

Aguèt tanben un periòd tarrible ont faguèt de causas pas polidas polidas.

Mai, sabètz, la vida d'estar es pas aisida, e lei paparazzis son de fadats. Acabèt per espetar lei plombs lo paure pichon, e finiguèt per me recontactar.

Decidiguèt donca de cambiar sa carrièra e de trabalhar per leis enfants (que son mens dangeirós que lei paparazis). Trabalhèt donca TFOU! 
 

Ara m'es tornat mon bèu amic e s'es ranjat. Es vengut un intelectuau, pareis qu'es mai agradiu.
Mon doudou e ieu vos disèm a lèu =)

  

Non, l'occitan es pas una lenga mòrta!!

De nòstre temps, pensam totei que l'occitan es una lenga pas fòrça parlada, e que, en defòra dau cèucle occitan, i a quasi degun que lo compren. Donca de segur, nosautrei coma èsser vident normaus, l'emplegant per poder parlar de causas secrètas davant lo mond. ERROR! L'occitan es pas una lenga mòrta, e i a mai de gent que lo compren que çò que pensan! E en aguère la pròva. Vos vau contar tot aquò.

Primièra experiència: Amb mon amiga Aliça sortissiam d'un balèti e aviam l'occitan dins lo cap, donca "naturalament" èram a parlar occitan dins lo tram. I aviá una mameta a costat de nos que de lònga nos agachava. En tota fisança me tòrne vèrs Aliça e li dise: "Bon me gonfle aquesta mameta de nos agachar de longa a cada còp que dise quauqua ren en occitan. Siam pas de monstres que!" Puèi, bon, contunham nòstra convèrsa. A un moment, sai pas mai dins quina frasa, sortisse lo mòt "sentiment". E la mameta de se sarrar de nos e de nos dire "Pense pas que se dise en occitan "sentiment""... Vau tant vos dire qu'avèm blanquejat. Coma se de ren avèm discutir amb'ela sus l'evolucion de la lenga e donca de son lexica, nos felicitèt de contunhar de parlar occitan dins la vida videnta e partiguèt viure sa vida eilalin. Èra una audenca.

Aquest episòd auriá poscut nos servir de leiçon, mai non. E donca segonda experiènça: Totjorn amb mon amiga Aliça. Èriam au grand balèti d'auton, dins lei comuns. Èriam a parlar de causas intimas entre nosautrei, mai en occitan, dins lo cas que i auriá quauqu'un d'amagar que nos podriá ausir ò escotar! Donca parlaviam, parlaviam e veici un  òme qu'arriba per se lavar lei mans, bon contunhèrem coma se de ren. Puèi cap d'un moment l'òme diguèt "Tè vau beure un pauc d'aiga ieu". Comprenguèrem, qu'un còp de mai, aviá pas que nos que compreniam l'occitan. Partiguèrem donca nos amagar dins un canton, vergonhosas, per lo pas tornar veire. Mai avèm pas d'astre, èra lo cantaire! 

Avètz aquí la pròva que la nòstra lenga es pas tant mòrta qu'aquò! Bon, rai, avèm tanben la pròva qu'ai pas d'astre. 

Benlèu que ara en podèm tirar una leiçon: gardam nòstra polida lenga occitana per un usatge mai digne que de cancalhadge de corredor. 

Amics, legeire, vos dise  a lèu, per un recit nòu de ma vida passionanta.