Una dimenjada de foliá...

Passère una dimenjada tarrible! Tornère descobrir lei balètis! Coma lo diran quauqueis uns d'entre vosautres, es pas tròp. E aquò mercè a Aliça. Vos vau contar coma aquò se debanava.

A la debuta de l'annada, Aliça nos arribèt. Bon es verai qu'a la debuta, ieu m'agradava pas tròp, ai totjorn agut un pauc de mau amb leis estrangièrs. Puei de fiau en agulha, aprenguère a l'aimar aquesta polideta. Fin finala aprenguère lèu a la conèisser, e comencère lèu a la seguir un pauc d'en pertot. Aquò comencèt amb lo talhièr de cants polifonics dau Medoc, e de segur posquère pas partir de la facultat sens tastar lo balèti que seguissiá. Passère doas oras extra-mèga-supra-hyper genialas. Mai doas oras aquò passa lèu, e demorère sus ma fam. Mai superAliça aguèt una solucion, lo balèti dau dimenge que seguissiá, lo de Puèchsarguier. Coma lo dabans èra perfiech, ne'n voliàu pas partir. Mai tota bona causa a una fin.

Aqueste primier balèti me reconcilière amb una cultura que començave de doblidar. Decidère donca de m'entresenhar sus çò qu'es vertadierament. Vau donca vos pertejar çò que trobère:

Lo balèti :

A l'origina èra un bal populari dins la region marselhesa. Aquesta apellacion « balèti » es fòrça represa d'uèi dins Provença tota. Mai abans la guèrra, lo balèti designava de fès lo bal populari que se passava sus lei plaças de vilatges, per mai d'una fèsta. Lo terme de « bal » èra mai emplegat per la dança dins una sala a l'interior.
Per l'occasion lei femnas se fasián polidas, lei monsurs metián sei vestits dau dimenge. Era tanben l'occasion de trobar son partenari de vida.

Que se dançava ?

Fin dau sègle 19, debuta dau sègle 20, en Provença, Aups dau Sud, se dançava essencialament la polka, la scottish, la mazurka, la valsa, lei quadrilhas, amb difèrentas formas. Constituavan lei « danças classicas ». Mai i aviá tanben, segon lei vilas e lei vilatges, lo pas dei patinaires, la troïka, la badoisa, la berlina, lo pas dei dos, la galòpa, l'autrichiena, la guibauda, lei rigaudons... e mai de segur la farandòla, per acabar lo bal e dins lei carrièras dau vilatges per la fèsta patronala, la Sant-Joan, lo carnavau...
Amb l'exòdi vèrs la vila, aquestei danças d'originas popularis e païsanas demorèran a la campanha e oblidadas … ò destronadas per lei danças de salon, mai, mercè a de nombrosas societats e associacions e mai que mai mercè au trabalh immense de colectatge, dins lei campanhas, tot aquest patrimòni culturau nos foguèt transmit. Lei danças tradicionalas son ricas d'una multituda de variantas.

E uèi ?

Entre temps, se apondèran lei borrèia a tres temps, a dos temps, lei rondaus, congos, conchinchina, lei mescluns : cercle circassien, chapelloisa, branlas de la renèissença e contradança, lei corantas e gigas, la tarentela d'Italia, puei, de danças catalanas, sauts de Bearn e sauts bascas, de danças bretonas, irlandesas, d'Israèu ...eta... Toteis aquestei riquesas e toteis aquestei mescluns fan qu'uèi nòstrei balètis son venguts « bals fòlks », ò « bals trad ».
En mai amb lei moviments de populacions, lei viatges, se retrobam totjorn una dança novèla d'aprener.

Leis instruments de musica :

Un accòrdeon diatonic pòt, solet, nos far dançar. Totei leis instruments de musica tròban sa plaça dins leis ensèms de musica tradicionala : instruments ancians, vièlas a ròdas, còrnamusas, fifre e tamborin, flaüta, clarineta, guitaras, banjò que pòdon accompanhar totei menas de percussions.

Ara ai pas qu'una causa de vos dire, vos cau ensajar e vos daissar prene dins aquesta mervelhosa cultura. Aquò es segur vos ne'n podrèm pas sortir sensa l'enveja d'i tornar lèu.